آیا دولت میخواهد 40 درصد یارانهبگیران را حذف کند؟
داتیکان_فرود نودهی: دکتر حسن روحانی امروز لایحه بودجه سال 1397 را برای بررسی و تصویب، تقدیم رییس مجلس نمود. فارغ از اینکه مبلغ لایحه بودجه پیشنهادی دولت چقدر است و به هر کدام از وزارتخانهها و دیگر نهادهای تبعه دولت چه میزانی تخصص یافته است، موضوع رایانهها در این لایحه باعث مباحث مختلفی شده است. در همین خصوص رییس کمیسیون اقتصادی مجلس، مهمترین چالش پیش روی نمایندگان در بررسی و تصویب لایحه بودجه را بحث هدفمندی یارانهها عنوان کرده است زیرا دولت بر آن است تا حدود 40 درصد از یارانه بگیران را در سال آینده حذف کند. با توجه به اینکه این مسأله قشر بسیاری از مردم جامعه که عموما طبقه متوسط و رو به پایین را دربر میگیرد، به نظر میرسد چالشهایی میان دولت و نمایندگان ملت صورت گیرد. داتیکان در گفتگو با نعمت احمدی، وکیل و استاد دانشگاه بررسی مختصری از شرایط هدفندسازی یارانهها در ایران بدست آورده است.
نعمت احمدی در ابتدا به این موضوع اشاره کرد که طی 7 سالی که قانون هدفمندسازی یارانهها اجرا میشود، روز به روز شاهد کاهش جمعیت یارانه بگیران هستیم ولی تغییر مثبتی در جامعه صورت نگرفته است. او ادامه داد: «طی 7 سال گذشته تا به امروز، تعداد زیادی از جمعیت 70 میلیونی که در ابتدا یارانه میگرفتند کاهش پیدا کرده است. از تاریخ 28 آذر سال 1389 که قانون هدفمندسازی یارانهها به اجرا درآمد اقدام مناسبی در جهت بهبود اقتصادی ایران صورت نگرفته است. در آغاز اجرای این قانون، یارانه حدود شانزده قلم کالا از قبیل حاملهای انرژی، برق، آب، گندم، شکر، برنج، روغن و شیر برای مدت 5 سال قطع شد و این اقلام با قیمت آزاد در اختیار مردم قرار گرفت. به طور مثال بنزین لیتر 100 تومانی در ابتدا 700 و امروزه با قیمت 1000 تومان به مردم فروخته میشود. آنچه مسلم است در این 7 سال قیمت این اقلام چند برابر شده است و عملا دولت نباید منتی به مردم بگذارد.»
این وکیل دادگستری در ادامه گفت: «یارانه نقدی در اکثر کشورهای دنیا منسوخ شده است و باید زیرساختهای کشور اصلاح شود. در بسیاری از کشورهای دنیا شیوههای مختلفی برای کمک به افراد نیازمند وجود دارد و پرداخت نقدی یارانه اشتباهترین روش ممکن است. نکته قابل تأمل درخصوص ایران این است که از 7 سال قبل تا امروز یارانه همان عدد ثابت را دارد ، فارق از اینکه ارزش ریالی 45 هزار تومان در این سالها بسیار پایین آمده است. (به گفته مشاور اقتصادی رییس دولت یازدهم، ارزش ریالی 45 هزار تومان در سال 1389 به 19 هزار تومان در سال 1393 کاهش پیدا کرده است) ولی میبینیم که قیمت حاملهای انرژی که اساسا برای یارانهها تغییر کرد با یک شیب تند رو به افزایش است. یا قیمت سایر اقلام مربوط به یارانه چندبرابر شده است.»
احمدی در ادامه با انتقاد از رویه دولت درباره پرداخت یارانهها گفت: «با یک بررسی ساده میتوان فهمید که دولت سالانه چه میزان یارانه به مردم پرداخت میکند و از طرف دیگر به واسطه آزاد کردن یارانه اقلام مورد نظر از جمله حاملهای انرژی، چه میزان به دست میآورد. به نظر میرسد مابهالتفاوت زیادی به خزانه دولت واریز میشود و عملا دولت به عنوان یارانه مبلغی را نیز از جیب مردم برداشت میکند.»
این وکیل دادگستری در ادامه به قانون هدفمند سازی یارانهها اشاره کرد و در این خصوص گفت: «بر اساس ماده 8 این قانون، دولت مکلف است 30 درصد خالص مبالغ حاصل از اجرای این قانون را صرف اصلاح ساختار واحدهای تولیدی و یا گسترش و بهبود حوزه حمل و نقل و نیز حمایت از تولید کنندگان بخشهای صنعتی و کشاورزی نماید. علاوه بر این در ماده 7 این قانون نیز به دولت اجازه داده شده است50 درصد از وجوه حاصل از اجرای این قانون را یا به صورت یارانه نقدی و غیر نقدی در اختیار سرپسرت خانوارها قرار دهد و یا صرف مباحثی مانند گسترش و تأمین بیمههای اجتماعی، خدمات درمانی، مقاوم سازی مسکن و کمک به تأمین هزینه مسکن نماید. 20 درصد باقی مانده نیز به خزانه دولت واریز خواهد شد.»
احمدی در ادامه به موضوع حذف 40 درصد یارانه بگیران اشاره کرد و در این باره گفت: «در بحث تدوین لایحه بودجه دولت اختیار تام دارد و عملا نمیتوان ایرادی به این مسأله گرفت. با این حال میتوان در خصوص عملکرد دولت در این سالها مدعی شد که هیچ اقدامی در جهت بهبود تولید انجام نشده است. قرار بر این بود که بخشی از وجود حاصل از یارانهها برای بخش تولید باشد و شرایط بهبود یابد ولی شرایط تولیدی روز به روز بدتر میشود. به طور مثال در بخش کشاورزی، قیمت کود شیمیایی پیش از آزادسازی یارانهها 2500 تومان بود ولی الان حدود 50 هزار تومان شده است. این بدان معناست که نحوه مدیریت این قانون از سوی دولت، تأثیر بسیار منفی در اقلام دیگر نیز گذاشته است. در واقع باید گفت که دولت به بهانه یارانهها در جیب مردم دست کرده و حتی قانون هدفمندسازی یارانهها را نیز اجرا نکرده است.»
علاوه بر بحث یارانهها، یکی دیگر از مواردی که در بودجه 97 اعلام شده و انتقادات زیادی را نیز بهمراه داشته است، 3 برابر شدن هزینه خروج از کشور است. مبلغی که پیش از این 75 هزار تومان بوده و در بودجه 97 به 220 هزار تومان افزایش یافته است. باید امیدوار باشیم که مجلس با نظارت دقیق به بخشهایی از این بودجه ایراد گرفته و در نهایت منافع مردم در نظر گرفته شود.