مردم نمیتوانند نفس بکشند/ مسئولین چه زمانی ورود میکنند؟
داتیکان-فرود نودهی: نمیدانم چندنفر باید مریض شوند، چند نفر باید فوت کنند، چند نفر باید سرطان بگیرند، چندصدمیلیارد دیگر باید هزینه شود تا کسی فکری به حال آلودگی هوای تهران و سایر شهرها بکند. اگر دلایل نخست قانع کننده نیست حداقل به خاطر دلیل آخری امیدوارم اقدامی از سوی مسئولین صورت گیرد. آلودگی هوای تهران و برخی از کلانشهرها به مرحلهای رسیده که امکان تنفس را به کلی از بین برده است. بر اساس مطالعات بانک جهانی که در سال گذشته صورت گرفته است، میزان مرگ و میر ناشی از آلودگی هوای شهری در ایران به طور میانگین حدود 5100 میلیارد ریال، شیوع امراض حدود 4100 میلیارد ریال و هزینههای بیماری حدود 2100 میلیارد ریال خسارت به بار آورده است. البته باید مد نظر داشت که بسیاری از امراضی که به واسطه آلودگی هوا ایجاد میشود، در درازمدت اثرات مخرب خود را به بار میآورد. حال تصور کنید، یک خانواده تنها شخص سرپرست خود را بر اثر آلودگی هوا از دست دهد، چه بلایی بر سر خانواده وی خواهد آمد؟ آیا مسئولین همانطور که به مستأجرین مناطق زلزله زده کانکس نمیدهند، فکری به حال این خانوادهها نیز نمیکنند؟ تمامی این موارد را در کنار هزینه 100 میلیارد تومانی هر روز تعطیلی تهران به خاطر آلودگی هوا قرار دهید. اگر سلامت مردم را که قطعا بسیار مهمتر از مسائل مالی است کنار بگذاریم، یک حساب سرانگشتی نشان میدهد عدم توجه مسئولین در برطرف کردن آلودگی هوا، میلیاردها تومان هزینه و خسارت به بارخواهد آورد. داتیکان در گفتگو با عباس برزگر حقوقدان و فعال حوزه محیط زیست به بررسی این مسأله پرداخت.
برزگر در ابتدا به دستگاههای اجرایی کشور که در بحث آلودگی هوا متولی هستند اشاره کرد و در این خصوص گفت: «حدود 28 دستگاه اجرایی کشور هستند که در بحث آلودگی هوا میتوانند دخیل باشند. در این میان ارگانهایی هستند که از اهمیت بیشتری برخوردارند: شهرداری، نیروی انتظامی، سازمان حفاظت محیط زیست و وزرات صنعت و معدن که عمده آلودگی هوا مربوط به این دستگاهها است. در مرحله پس از این، سایر دستگاهها و وزارتخانهها و حتی کارمندان شرکتهای دولتی و خصوصی که از خودروهای شخصی برای رفت و آمد خود استفاده میکنند، نیز دخیل هستند.»
این فعال حوزه محیط زیست در ادامه گفت: «جدای از تمامی این موارد، مسأله بنزین و پالایشگاههای که سوخت را تولید میکنند نیز نقش بسیار مهمی در آلودگی هوا دارند. همچنین نهادهایی که مسئول کنترل آلایندگی هستند در کنار نیروی انتظامی که در بحث زوج و فرد مسئولیت دارد، به عنوان دستگاههای مربوط در امر ایجاد آلودگی و البته کاهش آلودگی نقش دارند.»
برزگر در ادامه به نقش سازمان حفاظت محیط زیست اشاره کرد و در این باره گفت: «سازمان حفاظت از محیط زیست به عنوان یکی از نهادهای مسئول، مؤظف است تا شعاع صد کیلومتری شهر تهران، صنایع مستقر را مرتب رصد کرده و اگر این صنایع آلودگی داشتند، وظیفه برخورد با آنها بر عهده این سازمان است. بازرسان سازمان محیط زیست باید مرتب تمامی صنایع داخل و اطراف شهر تهران را تحت نظر داشته و اگر یکی از این صنایع در خصوص بحث آلایندگی تخلف دارد، تعطیل کنند.»
وی دو سازمان نیروی انتظامی و محیط زیست را به عنوان مهمترین سازمانهای نظارتی در کاهش آلودگی هوا قلمداد کرد و شهرداری را نیز در خصوص بحث اعطای مجوز به شرکتها و صنایع، مسئول دانست. هر کدام از این سازمانها در کنار وزارت صنایع و البته وزارت بهداشت مسئولیت نظارت و کاهش آلودگی شهر را عهدهدار هستند. صدور پروانه به کارخانهها بر عهده وزارت صنایع است و سازمان حفاظت محیط زیست وظیفه دارد شرایط آلایندگی این کارخانجات را رصد نماید. برزگر در ادامه به قوانین موجود در این خصوص اشاره کرد و گفت: «هرچند در قانون «حفاظت و بهسازی محیط زیست» به این مسائل اشاره کرده و برای متخلفین نیز مجازات نقدی و کیفری نیز در نظر گرفته است ولی این مجازاتها متناسب با شرایط فعلی نیست و باید به روز شوند. برای اصلاح این امور، رسانهها نقش مهمی دارند که اگر به مسائل سیاسی و جناحی دامن نزنند و فقط واقعیتها را بازگو کنند، میتوان شاهد تغییرات مثبتی در بحث آلودگی کلان شهرها باشیم.»
برزگر در ادامه به تعطیلی مدارس تهران در هفته جاری اشاره کرد و در این خصوص عملکرد دستگاههای مربوطه را به شدت زیر سؤال برد. او در این خصوص گفت: «آنچه مسلم است، سازمان هواشناسی توانایی پیشبینی وضعیت جوی را برای چند روز دارد. این سازمان وظیفه دارد که شرایط جوی را به دستگاههای مختلف اعلام نماید. در این میان استانداری تهران به عنوان ارگانی که در خصوص تعطیلی مدارس تصمیم میگیرد، در شرایطی که از وضعیت جوی این هفته تهران با خبر بوده، باید از ابتدای هفته این تعطیلیها را اعلام میکرده تا حداقل بخشی به مسافرت بروند و مقداری از آلودگی کاسته شود نه اینکه تعطیلی را به صورت روزانه اعلام کند.»
در پایان باید گفت مانند بسیاری از موارد، ما قوانین مناسبی درخصوص آلودگی هوا داریم که متأسفانه خبری از اجرای آنها نیست. جدیدترین قانون در این باره، «قانون هوای پاک» است که هنوز 6 ماه از تصویب آن نگذشته است. به نظر میرسد این قانون نیز فقط در ویترین قوانین موجود در کشور قرار گرفته و هیچ ارادهای برای اجرای آن وجود ندارد.