اگر دانشجو بالندگی نداشته باشد، دانشگاه از درون تهی میشود
داتیکان: 16 آذر سال 1332، اتفاقی در دانشگاه تهران رخ داد که از آن زمان به بعد، این روز به عنوان روز دانشجو نامگذاری شده است. در آن روز، سه نفر از دانشجویان دانشگاه تهران به نامهای مصطفی بزرگنیا، احمد قندچی و مهدی شریعترضوی در اعتراض به حضور ریچارد نیکسون (معاون رئیس جمهور وقت آمریکا) در ایران و نیز از سرگیری روابط میان ایران و بریتانیا، از سوی نیروهای امنیتی کشته شدند. در تمامی این سالها، چه قبل و چه پس از انقلاب، در چنین روزی دانشجویان اقدام به برگزاری میتینگهای سیاسی-اجتماعی میکنند تا یاد و خاطره آن سه نفر گرامی داشته شود. آنچه مسلم است، همواره وجود گرایشات سیاسی، فکری و ایدئولوژی در دانشگاهها وجود داشته است و با این وجود، عموماً شاهد یک اتحاد و همبستگی در میان دانشجویان در قبال فشار نیروهای غیر دانشگاهی بودهایم. با این حال در چند سال اخیر، شرایط تا اندازهای تغییر کرده و دانشجویان بعضاً برای ابراز عقاید و نگرشهای خود از زور و درگیریهای فیزکی استفاده میکنند. اتفاقی که هفته قبل در دانشگاه امیرکبیر تهران روی داد، یکی از همین موارد است. داتیکان با گرامی داشت روز دانشجو، در گفتگو با نعمت احمدی به بررسی این مسأله میپردازد.
احمدی در ابتدا به دوران دانشجویی خود اشاره کرد و در همین خصوص گفت: «من در دو حکومت دانشجو بودم. در دوره رژیم پهلوی و در دوره نظام جمهوری اسلامی ایران. میخواهم به تفاوتی که در دانشگاههای این دو دوران وجود داشته اشاره کنم. در دوره پهلوی و به طور مشخص در دهه 50 که من دانشجو بودم، دانشگاهها دوره پر التهابی را میگذارند. در این دوران، تشکلهای سیاسی بسیار فعال بودند و در بعضی موارد شاهد مبارزات مسلحانه دانشجویان نیز بودیم. با این حال دانشگاه با یک صعه صدری با دنشجو رفتار میکرد. ساواک جای خودش را داشت و کار خودش را میکرد و دانشگاه هم کار خودش را انجام میداد. بسیاری از دوستان دانشجوی من که از زندان آزاد میشدند، مستقیم میآمدند سر کلاس. من میتوانم اسامی تعداد زیادی را نام ببرم که بلافاصله پس از زندان، در سر کلاس درس حاضر میشدند.»
این استاد دانشگاه در ادامه افزود: «در بعد از انقلاب، نگاه متفاوتی به دانشجو شد. عناوینی تحت عنوان ستارهدار به دانشجو دادند. کسانی را میشناسم که استعداد خوبی داشتند ولی ستارهدار شدند و عملاً عمر علمی آنها به پایان رسید. باید به این رویه پایان داد، همچنان که مقام معظم رهبری نیز از دانشجویی که چشمش در یک درگیری آسیب دید دلجویی کرد و فرمودند که نباید این اتفاقات در دانشگاه رخ دهد.»
احمدی در ادامه گفت: «مسألهای که در حال حاضر با آن مواجه هستیم این است که دانشجویان به جای نقد یکدیگر در فضای آرام با هم به مجادله میپردازند. در دوران دانشجویی ما، تضارب آراء زیاد بود. مسعود رجوی و حسن ضیاظریفی از دانشجویان دانشکده ما بودند. یعنی دو گروه مجاهدین خلق و سازمان چریکهای فدایی خلق دانشجو دانشکده ما بودند. از طرف دیگر آقای دکتر حسن روحانی و سید محمد خامنهای هم دانشجوی همان دانشکده بود. منظور این است که خود دانشگاه فضای مناسب تضارب عقاید بود و انحصار وجود نداشت.»
این وکیل دادگستری در ادامه افزود: «من متاسفم که امروز در دانشگاهها فضای تحمل آراء مخالف وجود ندارد. شما دانشجو را نمیتوانید مقید به پذیرش یک تفکر کنید. ایستایی در دانشگاه خطرناک است. اگر دانشجو بالندگی نداشته باشد، دانشگاه از درون تهی میشود. من اولین خطری که حس میکنم، همین فضای شکل گرفته در دانشگاههای کشور است. دانشجویان باید به بلوغ سیاسی برسند. دانشجوی بسیجی، ملی، تحکیمی و حتی دانشجوی با تفکر چپ باید در کنار هم و با آرامش زندگی کنند زیرا جامعه یک صدایی موفق نخواهد بود. متاسفانه هنوز هم ما به دانشگاه با یک دید خودی و غیرخودی نگاه میکنیم. در دانشگاههای دولتی و به خصوص دانشگاههای تهران، که جزء دانشگاههای مادر هستند و باید پمپاژ تفاهم وجود داشته باشد هنوز هم شاهد چنین فضایی هستیم که دانشجویان به جای نقد یکدیگر در یک فضای آرام، به درگیری روی میآورند.»
نعمت احمدی در پایان گفت: «من دلم برای دانشگاه میسوزد. وقتی برای لباس پوشیدن دستورالعمل صادر میشود، وقتی نشریات دانشجویی متوقف میشوند و وقتی دانشگاهها امنیتی میشوند، چه انتظاری میتوان از رشد بلوغ سیاسی دانشجویان داشت. در دولت اصلاحات یک قانون تصویب شد که پلیس حق مراجعه به دانشگاه را ندارد، این یک قانون مترقی بود. وقتی قانون داریم که نیروی امنیتی وارد دانشگاه نشود، نباید از مناظر و جهات دیگر محدودیت برای دانشجو ایجاد کنیم. به نظر من آشتی با دانشگاه صورت نگرفته است. من در آرزوی روزی هستم که با دانشگاه آشتی کنیم و بپذیریم که اداره مملکت بر عهده همین دانشگاه و دانشجویان است. همه صنوف و تخصصها، باید از دانشگاه تغذیه شوند. متاسفانه ما هنوز نپذیرفتیم که باید با دانشگاه آشتی کنیم.»