حکم بر محکومیت متهم به پرداخت یک درصد دیه کامل مرد مسلمان

موضوع اتهام: قصور پزشکی نام مجتمع قضایی و شعبه: دادگاه عمومی و انقلاب شعبه 102 جزایی بجنورد شماره پرونده: 3201132 890998584 شماره دادنامه: 9009975841200226 قاضی رسیدگی کننده: آقای اسکندر سلمان پور نتیجه پرونده: حکم بر محکومیت متهم به پرداخت یک درصد دیه کامل مرد مسلمان

ماده 294، تبصره 3 ماده 295 و ماده 302 و 313 و 367 قانون مجازات اسلامی بند «د» ماده 232 قانون آیین دارسی کیفری

موضوع شکوائیه (قصور پزشکی ـ 27/5/89)

 احتراماً به استحضار می‌رساند که موکل بنده دختر 8 ساله‌اش به نام  زهرا  ... را که  به دلیل فرورفتگی شیشه خردشده دچار جراحت شده بود، به بیمارستان امام علی (ع) بجنورد منتقل که در مورخه 88/6/23 خانم دکتر زکیه م... که پزشک وقت در اورژانس بیمارستان بود، اقدام به بخیه پای فرزند موکل بنده نموده که پس از عفونت‌های مداوم و عدم ترمیم جراحت بخیه‌شده، پای فرزند موکل در ظرف یک سال از تاریخ معالجه و بخیه، موکل در مورخه 89/4/21 جهت رادیوگرافی به بیمارستان امام علی (ع) مراجعه نمود و  بنا به گواهی صادره پیوستی، در مورخه 89/4/21  شیشه فرورفته هنوز در پای طفل باقی بوده و لذا از آنجایی که مسامحه و قصور پزشک معالج موجب عفونت پای طفل و تعلمات روحی و  جسمی گردیده،  بدین وسیله تقاضای تعقیب و صدور حکم عادلانه را دارم. لذا با عنایت به اینکه وجود شیشه در پای طفل دچار تألمات بسیار شدیدی شده، به طوری که حتی نمی‌تواند راه برود، خواهشمندم جهت مداوای هرچه سریعتر نامبرده مقرر فرمایید جهت گواهی مراتب فوق تحت نظر پزشک قانونی یا متخصص معرفی شده، از سوی پزشکی محترم قانونی قرار بگیرد.

تحقیقات اولیه و بازجویی از متهم

خانم زکیه م... فرزند ...: حسب کیفرخواست صادره، شما متهم هستید به ایراد صدمه بدنی غیرعمدی در اثر عدم رعایت نظامات دولتی، از خود دفاع نمایید؟

ـ فرزند آقای شاکی در تابستان 88 به بیمارستان آمدند و علت جراحت پای فرزند را بریدگی شیشه اعلام نمود، بنده معاینه کردم و چون خونریزی و پارگی تاندون نداشت، دستور به زدن بخیه داده شد. پس از بخیه داروی مورد نیاز را تجویز کردم و تاکید کردم پانسمان هر روز عوض شود و اگر احساس ناراحتی در پا داشت، به پزشک مراجعه کند. از آنجایی که تمام اجسام خارجی که وارد بدن می‌شوند لازم نیست که خارج شوند مگر اینکه به مرور زمان ناراحتی و محدودیت حرکت ایجاد کنند. لذا توضیح داده شد که در صورت هرگونه ناراحتی و مشکل به حتماً به پزشک مراجعه کند. ولی متاسفانه مراجعه ننموده و پس از گذشت چندین ماه و در زمانی که پای فرزندش عفونت کرده بود، صرفاً جهت شکایت مراجعه کرده است.

آخرین دفاع خود را بیان نمایید؟

 در این موضوع، بنده بی‌تقصیر می‌باشم. همراه  بیمار بعد از اینکه یک سال از زمان طبابت من گذشته، شکایت کرده که با توجه به معاینه کامل اینجانب، قابل توجیه نیست. همراه بیمار باید زمان زودتری مراجعه می‌کرد.

قرار دادسرا (قرار منع تعقیب)

در خصوص شکایت آقای مجید ب... فرزند... علیه خانم دکتر زکیه م... دائر بر ایراد صدمه غیرعمدی بدنی در اثر عدم رعایت نظامات دولتی، با عنایت به اوراق پرونده و مداقه در اظهارات شاکی و  محتویات پرونده و ملاحظه قرار صادره‌ی منع تعقیب هیئت انتظامی نظام پزشکی شهرستان  بجنورد به لحاظ فقد ادله بزهی متصور نمی‌باشد تا متوجه مشتکی‌عنه گردد. لذا با استنادبه بند «ک» ماده3 قانون اصلاح تشکیل دادگاههای عمومی و انقلاب در امور کیفری و بند «الف» ماده 177 قانون آیین دادرسی کیفری، قرار منع تعقیب صادر و اعلام می‌دارد که در صورت موافقت دادستان، ظرف10روز قابل اعتراض در محاکم عمومی جزایی شهرستان بجنورد است.

اعتراض به قرار دادسرا

در تاریخ 89/11/14 اعتراضی از طرف وکیل مشتکی‌عنه آقای مجید ب... در خصوص قرار منع تعقیب صادره از سوی بازپرس شعبه دوم دادسرا مبنی بر عدم قطعیت و عدم تایید اظهار نظر از سوی نظام پزشکی شهرستان بجنورد که هنوز اظهار نظر نشده و بازپرس به دلیل فقد ادله و  به صرف ملاحظه قرار صادره از سوی نظام پزشکی بدون استعلام و اطلاع از قطعیت آن، قرار خلاف واقع بوده که نسبت به قرار صادره از سوی بازپرس محترم معترض بوده و تقاضای نقض آن قرار تا زمان اعلام قطعیت قرار صادره از سوی نظام پزشکی را استدعا دارم.

رأی دادگاه (89/11/25)

در خصوص رسیدگی به اعتراض خانم اعظم گ... وکیل پایه یک دادگستری به وکالت از آقای مجید ب... ولی قهری طفل مصدوم زهرا ب...نسبت به قرار نهایی صادره از شعبه دوم بازپرسی به شماره 8909975843201624 مورخه 89/10/24 که مشعر بر قرار منع تعقیب خانم دکتر زکیه م... پزشک معالج طفل مصدوم به اتهام ایراد صدمه بدنی غیرعمدی در اثر عدم رعایت  نظامات دولتی و قصور پزشکی، دادگاه با بررسی جمیع محتویات اوراق پرونده، متن شکوائیه تنظیمی وکیل علیه مشتکی‌عنها، مفاد مندرجات گواهی پزشکی قانونی مورخه 89/6/7 و گزارش رادیولوژی که حاکی از احراز وجود جسم خارجی در بافت نسج  نرم کف پای طفل یادشده متعاقب عمل درمان و بخیه نمودن از سوی پزشک معالج  مشتکی‌عنها می‌باشد که خود بیانگر عدم بررسی همه جانبه به موضوع و عدم انجام رادیولوژی در جهت حصول اطمینان از عدم وجود شیء خارجی  در کف پای مصدوم در حین معالجه بوده است  در ضمن قصور و سهل انگاری مبادرت به بخیه نمودن محل ورود شیء خارجی نموده که پس از مدتی منتهی به عفونت عضو مجروح گردیده؛ واضح است که اقدام پزشک معالج در نحوه طفل مصدوم با قصور و سهل‌انگاری توام بوده، به راستی آیا غیر از اینکه پزشک معالج به لحاظ وظیفه ذاتی که اقتضای مراجعه بیمار نزد وی به جهت درمان صحیح در امر درمان انجام می‌داده، بدیهی است اگر درمان از ناحیه فرد غیرپزشک و آماتور انجام می‌شد، انتظاری در اعمال دقت‌های ویژه پزشکی از وی متصور نمی‌بود ولیکن از شخص پزشک این دقت نظر و انجام درمان صحیح کامل متصور و اجتناب‌ناپذیر است. علیهذا صرف صدور قرار منع تعقیب از ناحیه دادسرای سازمان نظام پزشکی به لحاظ احراز تخلف حرفه‌ای نمی‌تواند دلیل قاطع بر عدم تعقیب قضایی مشتکی‌عنها ویا عدم قصور وی تلقی شود. چرا که سازمان پزشکی قانونی و نظام پزشکی صرفاً یک مرجع مشورتی و کارشناسی برای مراجع قضایی تلقی می‌گردند و در پرونده‌های قضایی نقش اماره را ایفا می‌کنند و ارجاع امر از سوی مقامات قضایی صرفاً در امر تخصصی و به جهت جلب نظر مشورتی می‌باشد، نه اینکه مراجع مزبور تعیین‌کننده احراز وقوع جرم و ارتکاب بزه ازسوی مشتکی‌عنه باشد. فی‌الواقع نظریات مراجع یادشده صرفاً اماره بوده و در موضوعات قضایی طریقیت ندارد. علیهذا و نظر مراتب یادشده و با توفیق در موضوع و به دلالت اسناد و مدارک مورد ارائه از سوی شاکی و شرح حال بزه‌دیده، قصور و سهل انگاری پزشک معالج در نحوه معالجه و درمان طفل مصدوم به نظر این دادگاه محرز و  مسلّم تشخیص و در نتیجه دادگاه ضمن نقض قرار معترض‌عنه عقیده بر مجرمیت پزشک معالج مشتکی‌عنها و تعقیب قضایی وی دارد.

 همچنین مقرر است پرونده پس از تهیه بدل به شعبه بازپرسی اعاده تا نسبت به تعقیب قضایی پزشک معالج مورد شکایت و صدور قرار مجرمیت و کیفرخواست اقدام و نتیجه به نظر برسد.

در تاریخ 89/11/25 مدیر دفتر شعبه 102 جزایی بجنورد پرونده کلاسه 781170 مربوط به مجید ب... را جهت تکمیل تحقیقات و تعقیب قضایی پزشک  معالج  به شعبه دوم  دادسرا ارسال نمودند.

قرار دادسرا (قرار مجرمیت)

در خصوص اتهام خانم زکیه م... فرزند ... شغل پزشک دائر بر ایراد صدمه بدنی غیرعمدی در اثر عدم رعایت نظامات دولتی، یا عنایت به محتویات و اوراق پرونده و شکایت شاکی مجید ب... به ولایت از فرزندش زهرا ب... و ارائه گواهی پزشکی قانونی و نظر محترم دادگاه و مدافعات بلاوجه متهم، بزهکاری ایشان محرز می‌باشد. لذا به استناد بند «ک» ماده 3 اصلاحیه قانون تشکیل دادگاههای عمومی و انقلاب در امور کیفری و نیز با استناد به مواد 294 و 295 و 302 قانون مجازات اسلامی، قرار مجرمیت متهم موصوف و صادر اعلام می‌گردد. دادستان با قرار صادره موافقت نمود و در تاریخ 89/12/26 کیفرخواست صادر شد.

قرار صادره ( کفالت )

قرار آزادی خانم زکیه م... فرزند ... به اتهام ایراد صدمه بدنی غیرعمدی مقید است به معرفی کفیل به وجه‌الکفاله مبلغ 100.000.000 ریال  صادر و اعلام گردید و اظهار داشت فهمیدم و کفیل معرفی نمود.

دلایل توجه اتهام یا عدم توجه اتهام و توجه خاص به مدافعات متهم:

 با عنایت به اقرار متهم به معاینه و ویزیت اولیه طفل مصدوم و عدم ارجاع بیمار رادیوگرافی و یا اسکن در جهت اطلاع از وجود شیء خارجی و با توجه به اینکه نظریات مراجع غیر قضایی در دادگاه طریقیت دارند، دادگاه محکومیت متهم را محرز دانسته است.

نظریه پزشکی قانونی

پزشکی قانونی در تاریخ 89/6/6 به شرح ذیل اظهار نظر می‌کند: حسب بررسی مدارک بیمارستانی نامبرده در تاریخ 89/6/23  به دلیل جراحت کف پای چپ مراجعه نموده که بخیه شده و بر اساس استعلام تخصصی ارتوپدی انجام شده در تاریخ 89/6/6 وجود جسم خارجی در بافت کف پای چپ تعیین شده است.

بررسی روند پرونده از دادسرا به دادگاه و رسیدگی

در تاریخ 90/2/19 پرونده از طریق واحد ارجاع  به دفتر شعبه 102 جزایی ارجاع و  دفتر اخطاریه‌ای در تاریخ 90/3/3 به آقای مجید ب... جهت حضور در جلسه 90/3/9 ساعت 09:30 ابلاغ شد و در تاریخ فوق در وقت مقرر پرونده کلاسه فوق تحت نظر است. شاکی در جلسه حضور دارد و متهم در جلسه حضور ندارد و احضاریه وی اعاده نشده. موجبات رسیدگی فراهم نیست. دفتر وقت رسیدگی مجدد تعیین و متهم و شاکی به جلسه احضار شوند.

ـ به تاریخ 90/3/19 در وقت فوق‌العاده جلسه شعبه 102 جزایی تشکیل است. شاکی و متهم در جلسه حضور دارند. نماینده دادستان درجلسه حضور دارد. موجبات رسیدگی فراهم است.

نظریه هیئت انتظامی نظام پزشکی

هیئت انتظامی نظام پزشکی با صدور قرار منع تعقیب پزشک خانم زکیه... که به نامبرده نیز ابلاغ می‌گردد در تاریخ 89/6/31 جهت حضور تقدیم می‌گردد.

در این پرونده و به موجب کیفرخواست صادره از دادسرای عمومی و انقلاب بجنورد به شماره 320058 مورخه 90/2/26 خانم زکیه م... فرزند ... شغل پزشک عمومی صادره از نیشابور مقیم بجنورد آزاد به قید معرفی کفیل متهم است به ایراد صدمه بدنی غیرعمدی ناشی از سهل‌انگاری و عدم رعایت  نظامات دولتی (عدم رعایت موازین و مقررات پزشکی) نسبت به طفل 8 ساله به نام زهرا... دادگاه با توجه شکایت ولی قهری طفل به نام آقای مجید... با وکالت خانم اعظم گریوانی وکیل رسمی دادگستری وگواهی پزشکی قانونی که حاکی از وجود جسم خارجی (شیشه) درکف پای چپ طفل مصدوم و انجام عمل جراحی و خارج نمودن آن توسط پزشک متخصص ارتوپد در تاریخ 89/6/6 می‌باشد. در حالی که طفل مصدوم حدود یک سال قبل در تاریخ 88/6/23 مورد معاینه پزشک معالج  اورژانس به بیمارستان امام علی(ع) بجنورد به نام متهم فوق‌الذکر قرار گرفته بود و مشارالیه صرفاً به انجام بخیه محل جراحت ورود شیشه بسنده می‌نماید، بدون آنکه حداقل اقدامات پاراکلینیکی در جهت اطلاع از وجود شیء خارجی در کف پای مصدوم را انجام دهد. علیهذا و نظر مراتب یادشده  و با عنایت به اقرار متهم به معاینه و ویزیت اولیه طفل مصدوم و عدم ارجاع بیمار به رادیو گرافی و یا اسکن در جهت اطلاع از  وجود شیء خارجی در کف پای طفل مصدوم و معاینه و بخیه نمودن زخم اولیه توسط متهم، پس از کشیدن بخیه دچار عفونت گردیده و به لحاظ نقص در درمان و عدم ارجاع  بیمار به رادیو گرافی،  بیمار مدت‌ها مبادرت به مصرف آنتی‌بیوتیک در طی یک سال گردیده و در نهایت با پیشنهاد مردم عادی و ارجاع پزشک  به رادیوگرافی، متوجه بقای جسم خارجی (شیشه) در کف پای طفل می‌گردند. متهم اگر چه در جهت تبرئه خود به رأی دادسرا و هیئت انتظامی نظام پزشکی مبنی بر منع تعقیب از سهل‌انگاری و عدم نظامات پزشکی معالجه بیمار متوسل گردیده، ولیکن دادگاه به لحاظ موضوعیت نداشتن نظریات مراجع غیرقضایی و طریقیت داشتن آن از نظریه هیئت مذکور تبعیت ننموده و با نگرش بر این مطلب که اگر چه طبق نظریه هیئت مزبور، خروج شیء خارجی در پای بیمار را در زمان مراجعه اولیه ضرورت نداشته ولیکن رعایت اصول صحیح درمان و ارجاع بیمار به رادیوگرافی و یا اقدامات پاراکلینیکی متشابه می‌توانست مسیر صحیح درمان را به بیمار نشان داده تا در زمان مناسب و بدون مصرف تعداد فزاینده‌ای از آنتی‌بیوتیکها مبادرت به خروج شیء خارجی از پای بیمار توسط پزشکی متخصص، دادگاه مستنداً به مواد 294 و تبصره 3 ماده 295  و ماده 302 و 313 و 367 قانون مجازات اسلامی، حکم بر محکومیت متهم (پزشک معالج) به پرداخت یک درصد دیه کامل مرد مسلمان بابت ارش باقی ماندن جسم خارجی (شیشه) در پای چپ طفل مصدوم ظرف دو سال از تاریخ وقوع جرم (88/6/23) صادر و اعلام می‌دارد حکم صادره مستنداً به بند «د» ماده 232 قانون آیین  دادرسی کیفری قطعی و غیر قابل تجدیدنظر است. (اسکندر سلمان پور 90/3/21)

طبق ماده 319 قانون مجازات اسلامی هرگاه طبیب اگرچه حاذق و متخصص باشد در معالجه‌هایی که شخصاً  انجام می‌دهد یا دستور آن  را صادر می‌کند هرچند با اذن مریض یا ولیّ او باشد باعث تلف جان یا نقص عضو یا  خسارت مالی گردد، ضامن است. مگر اینکه طبق ماده 322 قانون مجازات اسلامی، قبل از شروع  به درمان از مریض یا ولی او برائت حاصل نماید عهده‌دار خسارت پدیدآمده نخواهد بود. البته در توضیح  این ماده در صورتی پزشک عهده‌دار خسارت نمی‌باشد که موازین و مقررات پزشکی را به‌طور کامل رعایت کرده باشد و حاذق و متخصص باشد. در این پرونده پزشک معالج طفل، اصول صحیح درمان را رعایت ننموده و طبق ماده 319 قانون مجازات اسلامی، ضامن است. قاضی محترم پرونده بیان داشته با عنایت به اینکه نظر مراجع غیر قضایی یعنی هیئت انتظامی نظام پزشکی مبنی بر منع تعقیب و از سهل‌انگاری و عدم رعایت نظامات پزشکی را به لحاظ موضوعیت نداشتن مراجع غیرقضایی در دادگاه و طریقیت داشتن آن مردود دانسته و پزشک را مقصر می‌داند، زیرا اصول صحیح درمان را رعایت نکرده. لذا چون جرم غیرعمدی بوده  و چون دیه در این مورد مشخص نیست، به استناد ماده 367 قانون مجازات اسلامی، حکم  به پرداخت ارش برای متهم تعیین شده و چون غیرعمدی می‌باشد، با عنایت به تبصره 2 ماده 302 قانون مجازات اسلامی باید ظرف دو سال از تاریخ وقوع جرم، دیه را پرداخت نماید و چون ارش تعیین شده معادل یک صدم دیه کامل و کمتر از خمس دیه کامل است، با استناد به بند «د» ماده 322 قانون آیین دادرسی کیفری قطعی و غیر قابل تجدیدنظر می‌باشد.