آیا «میترا استاد» مهدورالدم بود؟
داتیکان: اولین جلسه رسیدگی به اتهام محمدعلی نجفی، شهردار سابق تهران که به جرم قتل میترا استاد متهم شده است، دیروز 22 تیرماه در سالن اجتماعات امام خمینی (ره)، به صورت علنی برگزار شد. رسیدگی به این پرونده به قاضی کشکولی، رئیس شعبه نهم دادگاه کیفری یک استان تهران واگذار شده است. جلسه دیروز با صحبتهای قاضی کشکولی آغاز شد و پس از آن، قاضی شهریاری نماینده دادستان با حضور در جایگاه به قرائت کیفرخواست پرداخت. همچنین در این جلسه اظهارات شهود نیز شنیده شد. در کنار این مباحث که در دادگاه مطرح شد، شاید بتوان گفت که یکی از مهمترین موضوعاتی که دیروز در دادگاه و از سوی نماینده دادستان اظهار شد و ممکن است روند رسیدگی پرونده را به کلّی تحت تأثیر قرار دهد، نامهای بود که محمدعلی نجفی پس از ارتکاب قتل به نگارش درآورده و در آن صحبت از «مهدورالدم» بودن مقتوله کرده است. قاضی شهریاری در بخشی از قرائت کیفرخواست، به این دست نوشته اشاره کرد که بازرسین پرونده در حین بازدید محل جرم آن را پیدا کرده بودند.
در بخشی از این نامه که به وسیله محمدعلی نجفی نوشته شده، آمده است: «در یکسال گذشته تلاش زیادی کردم تا بدون خونریزی و توافق مشکلات را حل کنیم اما هیچ راهکاری را مبنی بر طلاق توافقی و گرفتن تمام حقوق خود نپذیرفت. همسر دوم من بارها تهدید کرده بود با مردان اجنبی که شما به آنها حساس هستید همبستر خواهم شد و تا این کار را انجام ندهم دست بردار نخواهم بود و پس از آن، شروع کرد به تماس گرفتن با مردانی که در گذشته با آنها سر و سری داشته است. از نظر من مهدورالدم بودن وی ثابت شده بود و بارها مرا تهدید میکرد تا این روابط زشت را انجام ندهم دست بردار نخواهم بود و دیگر خسته شده بودم و بارها مرا مورد تهدید و توهینهای زشت قرار میداد.» همین مسأله باعث شد که داتیکان در گفتگو با دکتر محمدعلی اردبیلی، استاد تمام دانشکده حقوق دانشگاه شهید بهشتی به این موضوع بپردازد که روند اثبات مهدورالدم به چه صورتی است و در صورت اثبات، چه مجازاتی برای نجفی در نظر گرفته خواهد شد.
اردبیلی در ابتدا به این مسأله اشاره کرد که شخص مدعی باید توانایی اثبات ادعایش را داشته باشد. وی در همین خصوص گفت: «کسی که مدعی است باید دلیل داشته باشد تا بتواند ادعایش را به کرسی بنشاند. کسی که مدعی مهدورالدم دیگری است، باید این توانایی را داشته باشد که صحت گفتارش را در دادگاه به اثبات برساند.»
این استاد دانشگاه شهید بهشتی در ادامه به این موضوع پرداخت که اساساً چگونه شخصی را میتوان مهدورالدم خطاب کرد؟ او در این خصوص گفت: «مهدورالدم، در مقررات کیفری ما کسانی هستند که حکمشان اعدام یا سنگسار است و این حکم باید در یک مرجع قضایی صلاحیتدار به اثبات برسد. بنابراین کسی که ادعا دارد شخصی مهدورالدم است، باید بتواند ثابت کند که وی با دیگران رابطه نامشروع برقرار کرده و عمل زنا انجام شده و یا اینکه مرتکب قتل شده و مستحق قصاص است و مواردی که در قانون به آنها اشاره شده. چنین شخصی از نظر حقوق مهدورالدم و از منظر شرعی خونش هدر است.»
اردبیلی در ادامه اظهار داشت: طبیعتاً دادگاه در این خصوص باید به ادلهای که مدعی مطرح میکند، توجه داشته و صحت گفته وی را تحقیق و به یقین برسد. یکی از راههای اثبات ادعا، تأیید از سوی شاهدان است. یعنی مدعی باید شاهدانی را بطلبد و آنها نیز صحت ادعای وی را تأیید نمایند. اگر ادعای متهم در خصوص مهدورالدم بودن مقتول یا مقتوله، از سوی دادگاه تایید شود، مجازات شرعی از وی برداشته میشود و طبق قوانین موضوعه به مجازات دیگری که تعزیری است، محکوم خواهد شد. علت آن نیز این است که در هر صورت مجرم، جنایتی مرتکب شده و بدون نظر قاضی و با صلاحدید خودش اقدام به جرم نموده است.»
این استاد سرشناس دانشکده حقوق دانشگاه شهید بهشتی در پایان گفت: «این از موارد استثنایی است که متاسفانه در قانون ما چنین جوازی به افراد داده شده و طبیعتاً تشخیص دیگران گاهی مساله ساز است. به باور بنده، مهدورالدم خواندن شخصی نیازمند اطلاعات دقیق است. در قانون زنا تعریف دارد و نمیتوان به راحتی شخصی را به این جرم نسبت داد. اثبات زنا با قتل متفاوت است و این امکان میرود که تردیدهای جدی پیش آید. در هر صورت باید گفت که اگر ادعای آقای نجفی در مورد مهدورالدم بودن مقتوله از سوی قاضی دادگاه اثبات شود، وی شرعاً برای آن جنایت مبرا خواهد شد ولی بر اساس مواد 302 و 303 قانون مجازات اسلامی، علاوه بر پرداخت دیه، به جرایم تعزیری محکوم میشود.»