همایش بینالمللی عدالت ترمیمی و پیشگیری از وقوع جرم 28 و 29 اردیبهشت برگزار میشود
مدیر گروه حقوق کیفری و حقوق بینالملل دانشگاه تربیت مدرس تهران استفاده از ابزار سخت از جمله پلیس، زندان و دستگاه قضا را برای ایجاد امنیت در جامعه ناکافی دانست و این روش را زیر سوال برد.
محمد فرجیها طی سخنانی در نشست مربوط به همایش «عدالت ترمیمی و پیشگیری از وقوع جرم»، اظهار داشت: همایش بینالمللی عدالت ترمیمی و پیشگیری از وقوع جرم در تاریخ 28 و 29 اردیبهشتماه با مشارکت نهادهای مختلف از جمله معاونت پیشگیری از وقوع جرم قوه قضائیه، سازمان تعزیرات حکومتی، شورای حل اختلاف، معاونت اجتماعی نیروی انتظامی، معاونت اجتماعی شهرداری و نهادهای دیگر برگزار میشود.
فرجیها در خصوص کشورهای شرکت کننده در این همایش بینالمللی اعلام داشت: از 8 کشور استرالیا، کانادا، بلژیک، فرانسه، انگلستان، آمریکا، عراق و افغانستان مهمانانی در این همایش شرکت میکنند. تاکنون بیش از 12 پیشهمایش برگزار شده که 9 همایش آن در تهران و سه همایش آن در خرمآباد، مشهد و رشت برگزار شده است که در مجموع در این همایشها 1400 نفر شرکت داشتند.
مدیر گروه حقوق کیفری و حقوق بینالملل دانشگاه تربیت مدرس، عدالت ترمیمی را اینگونه تعریف کرد: عدالت ترمیمی رویکردی همهجانبه نسبت به جرم و پیشگیری از آن است. برخلاف روشهای سنتی عدالت کیفری که تمرکزش بر احراز عنوان مجرمانه و سرکوبی مجرمان است، عدالت ترمیمی مدعی است به عوامل زیربنایی و اختلاف کیفری میپردازد، وی اهداف عدالت ترمیمی را ایجاد تعادل و توازن میان دغدغههای بزهکار، بزهدیده و همه افرادی دانست که از وقوع جرم تأثیر پذیرفتهاند.
این استاد دانشگاه تصریح کرد: عدالت ترمیمی، پیشگیری از تکرار جرم و بزهدیدگی را از مجرای دستیابی به درک و شناختی عمیق نسبت به ریشههای جرم و اختلاف، جلب مشارکت جامعه در حل و فصل دعاوی و تاکید بر ارزشهای فرهنگی مبتنی بر صلح و سازش، دنبال میکند.
وی ادامه داد: بسیاری از کشورهای توسعه یافته با آگاهی از فقدان اثربخشی واکنشهای کیفری دولتی در کنترل جرم، مسیر توسعه فرهنگ صلح و سازش و احیای ظرفیتهای جامعه در تولید نظم و امنیت عمومی را در پیش گرفتهاند. برخی از کشورهای در حال توسعه با اجرای برنامههای مدرنسازی نظام عدالت کیفری به طور ناخواسته در جهت تضعیف سازوکارهای سنتی حل و فصل اختلافها، گسترش فرهنگ توسل به نهادهای کیفری، استخدام پلیس و قاضی بیشتر و احداث زندانهای جدید گام برداشتهاند.
فرجیها گفت: بر این اساس سنتهای بومی و محلی رایج در جوامع شرقی الهامبخش بسیاری از مفاهیم، نظریهها و رویههای ترمیمی در کشورهای غربی بوده است ولی به دلیل ضعف در تولید دادههای تجربی و فقدان نظریهپردازی علمی سرزمین ارزشها و اندیشههای عدالت ترمیمی خود از دستاوردهای این رویکرد بهره چندانی نبرده است.
مدیر گروه حقوق کیفری و حقوق بینالملل دانشگاه تربیت مدرس، اظهار کرد: همایش بینالمللی عدالت ترمیمی و پیشگیری از جرم فرصت مناسبی برای گفتوگو و تبادل نظر در خصوص بازشناسی کارکردهای پیشگیرانه رویههای ترمیمی موجود در فرهنگهای بومی و سنتی و نیز آشنایی با تجربههای بینالمللی در زمینه پیشگیری ترمیمی از تکرار جرم و بزهدیدگی است.
فرجیها با اشاره به اهمیت برگزاری این همایش در ایران اظهار داشت که در این همایش موضوعات ذیل که قبلا بسیاری از حقوقدانان مقالههای خود را در این خصوص ارسال کردهاند به بحث و تبادل نظر گذاشته میشود:
1- نقش فرهنگ هاي سنتي و بومي در صلح و سازش و پيشگيري از انتقام خصوصي
2- عدالت ترمیمی در آموزه¬های دینی و کار بست هاي پيشگيرانه آن
- نقش مساجد و نهادهای مذهبی در پیشگیری ترمیمی از جرم
- پیوند عدالت ترمیمی و عدالت اجتماعی در ادیان الهی
- رویکرد عدالت ترمیمی به ضمانت اجراهای کیفری در اسلام
- کارکرد پیشگیرانه سنت ها و رویه های ترمیمی (بخشش، عفو، توبه ) در اسلام
3- مشاركت ترميمي جامعه محلي و انجمن هاي مردم نهاد در پاسخگويي به مشكلات ناشي از جرم
4- رويكرد عدالت ترميمي به عملكرد شوراياري ها و و شوراهاي اسلامي شهر و روستا
5- تعامل سنت هاي بومي صلح و سازش با نظام رسمي عدالت كيفري
* پیوند عدالت ترمیمی و پیشگیری از جرم در پرتو نهادهای عدالت کیفری
1- الگوهای پلیسی ترمیمی و پیشگیری از جرم
- رویکرد عدالت ترمیمی به الگوهای پلیس اجتماع محور و پلیس مبتنی بر حل مسئله
- مشارکت پلیس در برگزاری نشست¬های ترمیمی در واحدهای انتظامی
- جلوه های عدالت ترمیمی در برنامه های پیشگیری انتظامی از جرم
- ارزش های عدالت ترمیمی و فرهنگ سازمانی پلیس
2- رويكرد عدالت ترميمي به نظام تعقیب کیفری
- ظرفيت هاي ترميمي قرارهای تامین
- میانجی گری کیفری در مرحله تعقیب کیفری و پیامدهای آن
- تعامل دادسرا با نهادهای میانجی گري كيفري
3- کاربرد رويه هاي عدالت ترميمي در دادگاه های كيفري و پيامدهاي پیشگیرانه آن
- رویه قضایی مبتنی بر درمان و عدالت ترمیمی
- تحول نقش قضات كيفري به عنوان میانجی گر
- پیامدهای پذیرش تقصیر از سوی مرتکب در فرآیند کیفری
- تجربه های عملی قضات در بهره گیری ازسازوکارهای عدالت ترمیمی
- رویکرد عدالت ترمیمی به دادگاه های اطفال و نوجوانان
4- برنامه های عدالت ترمیمی در سیاست های کیفری ناظر بر زندان
- قوانین و مقررات ناظر بر زندان در پرتو اصول عدالت ترمیمی
- ستاد دیه و کارکردهای ترمیمی آن
- تعامل زندان و انجمن های مردم نهاد در قلمرو عدالت ترمیمی
5- نقش كانون وكلاي دادگستري و شوراهاي حل اختلاف در فرآيند دادرسي ترميمي
* پیشگیری ترمیمی از تکرار بزهکاری و بزه دیدگی
1- كاربرد برنامه هاي عدالت ترمیمی در دادرسی كيفري اطفال و نوجوانان بزهكار و بزه دیده
- ترمیم آسیب های وارده بر اطفال بزه یده و بزهکار در فرآیند عدالت ترمیمی
2- پيشگيري از تكرار بزهكاري و بزه ديدگي زنان در پرتو رویه های عدالت ترميمي
- موقعیت زنان بزه دیده و بزهکار در فرآیندهای ترمیمی
- قدرت چانه زنی زنان بزه دیده و بزهکار در فرایندهای ترمیمی
3- کاربرد عدالت ترميمي در جرایم خشونت بار ( جرایم جنسی، قتل عمد، ضرب و جرح،و خشونت های خانوادگی)
- جبران خسارت و توانمند سازی بزه دیدگان در فرآیندهای ترمیمی
4- کاربرد عدالت ترمیمی در کنترل خشونت و زورگویی در مدارس
- الگوهای ترمیم روابط صدمه دیده میان دانش آموزان
- پاسخ های ترمیمی به قلدری و زور گویی در مدارس
- تحول در الگوهای انضباطی: از انضباط تنبیهی تا انضباط ترمیمی
5- كاربرد عدالت ترميمي در پيشگيري از تكرار جرم و جبران خسارت در جرم هاي يقه سفيدان
6- كاربرد الگوهاي ترميمي در عدالت انتقالي و پيامدهاي آن
7- رويكرد عدالت ترميمي به جرايم سايبري
* بنیان های نظری و بستر های حقوقی پیشگیری ترمیمی از جرم
1- رویکردهای نظری به ارتباط ميان عدالت ترميمي و پيشگيري از جرم
- كاربرد نظریه شرمساری مبتني بر بازپذيري اجتماعي در اصلاح و درمان مجرمان
- پیشگیری نظریه مند از تکرار بزه دیدگی در پرتو برنامه های عدالت ترمیمی
2- عدالت ترمیمی و پیشگیری از جرم در پرتو اسناد بين المللي و موازین حقوق بشر
- چارچوب های بین المللی برای توسعه برنامه های عدالت ترمیمی
- کاربرد اصول اساسی عدالت ترمیمی در سیاستگذاری و قانونگذاری ملی
- همگرایی میان عدالت ترمیمی و موازین حقوق بشر
- مشروعیت صلح و سازش از منظر ارزش های حقوق بشری
3- ظرفیت های ترمیمی موجود در قوانین و مقررات كيفري و كاربست هاي پيشگيرانه آن
- حمایت قانونی از سازوکارهای ترمیمی در فرآیند کیفری
- جنبه های ترمیمی قوانین ناظر بر تعیین كيفر و پیشگیری از تکرار جرم
- ظرفيت هاي ترميمي ضمانت اجراهاي كيفري
- رویکرد تطبییقی به قوانین و مقررات ناظر بر عدالت ترمیمی
4- چالش هاي و محدودیت های پیشگیری از جرم از طریق برنامه هاي عدالت ترميمي
- رويكرد ابزاري به عدالت ترمیمی به مثابه ابزاری برای کاهش تراکم پرونده ها
- چالش هاي احراز رضایت بزه دیده و بزهکار در بسترهای فرهنگی و اجتماعی
لازم به ذکر است که این همایش در سال شهید چمران دانشگاه شهید مدرس و در روزهای 28 و 29 اردیبهشت برگزار خواهد شد.