مراسم حج امسال در گرو دیۀ قربانیان فاجعه منا؟
داتیکان: با نزدیک شدن موسم حج، ایران که به دنبال فاجعه منا و کشته شدن تعداد زیادی از حاجیان ایرانی سال گذشته از اعزام حجاج به عربستان خودداری کرد، باید تکلیف موضع امسال خود را نیز در قبال حضور یا عدم حضور در مراسم حج امسال روشن کند و این، منوط به مذاکره با مقام های دولت عربستان است.
عربستان سعودی که با سوء مدیریت در جریان سقوط جرثقیل در مسجد الحرام و مراسم منا، فاجعه انسانی به وجود آورد، اعتراض مردم ایران به اعدام شیخ نمر را بهانه قرار داد تا روابط دیپلماتیک خود را به پرنفوذترین کشور منطقه قطع کند.
درپی قطع رابطه با ایران، تهران اعزام حجاج به عربستان را متوقف کرد تا از حقوق جانباختگان حادثه مسجدالحرام و فاجعه منا دفاع کند، در این بین شروط دیگری از جمله حفظ کرامت انسانی و امنیت حجاج نیز مدنظر قرار گرفت که سال گذشته در هیچکدام از موارد با عربستان به توافق نرسیدیم.
اما اکنون ریاض به دنبال آن است که حجاج ایرانی را برای دومین سال از دست ندهد، چرا که عربستان با کاهش تعداد زوار با مشکل اقتصادی مواجه خواهد شد و از سوی دیگر تلاش دارد شکست در جبهه های یمن را در فضایی تعاملی با کشورهای دیگر جبران کند.
با این حال انتظار می رود اکنون که عربستان خود خواسته برای حضور حجاج ایرانی نامه نگاری کرده است، در ذاکرات روز 5 اسفند ماه با پذیرش مسئولیتش در ایجاد فاجعه منا، با شروط جمهوری اسلامی که حفظ عزت و کرامت حجاج است موافقت کند در این بین برخی کارشناسان تاکید دارند که می توان پیگیری دیه قربانیان فاجعه منا از شروط مذاکره در نظر گرفت با این حال عده ای اعتقاد دارند طرح دیه فاجعه منا، اقدامی غیر فنی است بنابراین توصیه کرده اند موضوع دیه در مذاکرات حج مطرح نشود.
این نکته حائز اهمیت است که ایران نمی تواند موضوع فاجعه منا را در مجامع بین المللی از جمله دیوان لاهه و دیوان کیفری بین المللی مطرح کند چرا ایران و عربستان عضو دیوان کیفری بین المللی نیستند و از سوی دیگر اثبات جنایت عربستان در فاجعه منا پیچدگی حقوقی دارد که بعید به نظر می رسد تهران در دیوان لاهه پیروز شود.
در ادامه گفت و گوی خانه ملت با برخی نمایندگان در خصوص اعزام حجاج به عربستان را می خوانید:
بهمن طاهرخانی در گفت و گو با خبرنگار خبرگزاری خانه ملت، در خصوص پیگیری دیه قربانیان فاجعه منا در پی مذاکرات حج، اظهار داشت: از لحاظ اصول کلی، هر کشوری که گردشگر یا زائر را می پذیرد مسئول حفظ جان افراد است که از سوی قواعد بین المللی این امر پذیرفته شده اما پیگیری حادثه منا در مجامع بین المللی از پیچیدگی حقوقی برخوردار است.
نماینده مردم تاکستان در مجلس دهم شورای اسلامی ادامه داد: دیوان لاهه و دیوان کیفری بین المللی مرجعی هستند که می توان دیه قربانیان حادثه منا را پیگیری کرد اما نیازمند مقدمات و امکاناتی است از جمله اینکه کشورها عضو مجامع باشند اما نه ایران و نه عربستان عضویت دیوان کیفری بین المللی را ندارند.
وی گفت: با وجود اینکه دیوان لاهه به امور حقوقی بین المللی رسیدگی می کند اما پیگیری دیه قربانیان فاجعه منا به قدری پیچیده است که به نظر نمی رسد بتوان رای دیوان را به نفع ایران دریافت کرد چرا که باید بتوانیم ثابت کنیم فاجعه منا نسل کشی یا جنایت علیه بشریت بود که بسیار سخت و پیچیده خواهد بود.
این نماینده مجلس افزود: بر اساس اطلاعات ما در دادگاه های داخلی نیز امکان این را نداریم تا دولت عربستان را در فاجعه منا محکوم و دیه قربانیان را دریافت کنیم، با این حساب باید باید مسیر دیگری برای احقاق حقوق جانباختگان منا پیدا کرد.
طاهرخانی با بیان اینکه باید بررسی کرد کشورهای دیگر در چنین شرایطی چه ساز و کاری را اتخاذ کردند، عنوان کرد: باید بررسی شود که کشورهای دیگر در حوادث مشابه چه مسیری برای احقاق حقوق شهروندانشان دنبال کردند و ما هم بر اساس توان و امکانات خود مسیر جدیدی را طراحی کنیم که این امر مستلزم همکاری دولت و دستگاه قضایی است.
این نماینده با بیان اینکه پیگیری فاجعه منا پیش شرط مناسبی برای مذاکرات حج با عربستان نیست، تاکید کرد: این کار رفتار فنی نیست، حضور در مراسم حج امر جدا از احقاق حقوق شهروندان است بنابراین لازم می دانیم تیم مذاکره کننده به دور از رفتارهای احساسی، مذاکرات را هوشمندانه به پیش ببرد.
طاهرخانی عنوان کرد: در مذاکرات پیش رو برای حضور حجاج ایران در مراسم حج باید نکاتی چون فراهم کردن امکانات برای زوار و برقراری امنیت کامل در نظر گرفته شود.
عضو کمیسیون قضایی و حقوقی در مجلس شورای اسلامی اظهار داشت: این احتمال وجود دارد که فرقه های مختلف در عربستان به دلیل اختلاف نگاه مذهبی بخواهند موانعی بر سر راه حجاج ایران ایجاد کنند که دولت عربستان باید امنیت حجاج ما در خاک کشورش را تضمین کند.
فرهاد فلاحتی در گفت و گو با خبرنگار خبرگزاری خانه ملت، با اشاره به تعلل عربستان برای صدور ویزا در زمینه حج، اظهار داشت: دیدگاه عربستان، تحت تاثیر سیاست های آمریکا است تا وقتی به رویکرد با ثباتی در زمینه ارتباط با کشورهای دیگر مخصوصا با ایران نرسند این کش و قوس ها را خواهیم داشت.
عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات در مجلس دهم شورای اسلامی ادامه داد: عربستان هنوز با خود کنار نیامده است، آل سعود از یک سو نمی خواهد زوار ایرانی را از دست بدهد و به نحوی در تعاملات منطقه ای نقش مثبتی ایفا کند اما از طرف دیگر متاسفانه تحت تاثیر تفکرات جدید هیات آمریکا و عامل آنها در منطقه است و می خواهد رسالت ژاندارمی خود را به نحو احسن به انجام برساند.
وی گفت: تا زمانی که عربستان به ثبات سیاسی برای تعامل با کشورهای منطقه و ایران نرسیده است شاهد مشکلات مختلف در زمینه حضور حجاج ایرانی خواهیم بود.
این نماینده مجلس تاکیدکرد: با فضایی که در منطقه وجود دارد و سیاستی که دولت جدید آمریکا اتخاذ کرده است بعید می دانم تنش بین ایران و عربستان که عمدتا از سوی ریاض شکل می گیرد برطرف شود، این تنش ها به حادثه منا، مسجدالاحرام و یمن بر می رگردد که به راحتی قابل حل نیست.
فلاحتی در این باره که سال 96 ایرانی ها در مراسم حج حضور پیدا می کنند یا خیر، عنوان کرد: باید رایزنی های صورت گرفته را بررسی کرد اما دورنمای سیاسی حاکی از آن است که تا یکسال آینده تنش های تهران و ریاض به پایان نخواهد رسید مگر ایران از بسیاری مسائل کوتاه بیاید که رفتار مناسبی نخواهد بود.
وی تاکید کرد: حداقل تفکری که دستگاه دیپلماسی کشور باید در زمینه انجام حج در نظر بگیرد احقاق حقوق زائران شهید حادثه منا است لازم می دانیم حتی اگر قرار است حج انجام شود از این حقوق با قاطعیت دفاع شود.
عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات در مجلس شورای اسلامی عنوان کرد: پیگیری دیه قربانیان حادثه منا باید کمترین شرط ایران برای حضور در مراسم حج باشد انتظا داریم در خصوص مراسم برائت از مشرکین و مباحث کلان سیاسی دیگر قوی تر از گذشته با ریاض مذاکره شود.
محمدابراهیم رضایی در گفت و گو با خبرنگار خبرگزاری خانه ملت، با اشاره به حضور جابری انصاری در کمیسیون امنیت و بررسی وضعیت عربستان، اظهار داشت: دراین نشست، وضعیت عربستان و دشمنی این کشور با جمهوری اسلامی مورد بررسی قرار گرفت.
نماینده مردم خمین در مجلس دهم شورای اسلامی با بیان اینکه این نشست کاربردی نبود بلکه بررسی آخرین اطلاعات بود، گفت: آخرین اخبار در خصوص عربستان مورد مطالعه قرار گرفت، اوضاع اقتصادی و اجتماعی ریاض و شکست های آل سعود در یمن به دقت بررسی شد.
وی در باره برقرار روابط بین ایران و عربستان و اقدامات وزارت امور خارجه در این باره اظهار داشت: برای برقراری رابطه آن هم در زمینه حج از سوی عربستان درخواستی ارسال شده و قرار است نماینده ایران با دولت ریاض مذاکره کند اگر پیشنهادات مطرح شده در جلسه مذکور به تایید مقام معظم رهبری برد، رابطه ایران و عربستان تنها در زمینه حج بر قرار می‌شود.
این نماینده مجلس تاکید کرد: اما همچنان روابط دیپلماتیک بین دو کشور در شرایط گذشته است و تا کنون وزارت امور خارجه در این زمینه ورود نکرده است، مذاکرات حج از سوی مقام معظم رهبری بر عهده سازمان حج و زیارت قرار دارد و دستگاه دیپلماسی دخالتی در این امور ندارد.
رضایی در خصوص نحوه صدور ویزا برای حجاح ایرانی در شرایطی که سفارت عربستان در ایران بسته است، گفت: براساس اطلاعاتی که در اختیار نمایندگان قرار گرفته است، مقرر شده برای صدور روادید بین ایران و عربستان برای حجاج، دفتری در مکه و تهران ایجاد شود.
ولی الله نانواکناری در گفت و گو با خبرنگار خبرگزاری خانه ملت، با اشاره به بررسی اخرین وضعیت عربستان با حضور جابری انصاری در کمیسیون امنیت ملی اظهار داشت: با توجه به سیاست های خصمانه آل سعود در مقابل ایران، آخرین اقدامات و شرایط عربستان مورد بررسی قرار گرفت.
نماینده مردم بابلسر و فریدونکنار در مجلس دهم شورای اسلامی ادامه داد: عربستان به دنبال تقویت تفکر تکفیری در منطقه است و تلاش دارد بین نیرویهای انقلابی در دنیا نفوذ کند تا وجاهت و عظمت آرمانی های انقلاب را تخریب کند.
وی گفت: آل سعود تلاش دارد اقدامات تروریستی را در قالب گروهک های القاعده و داعش افزایش دهد که از لحاظ دیپلماسی این اقدامات رد شده و محکوم می شود.
این نماینده مجلس افزود: عربستان نه تنها تروریست در منطقه را تقویت می کند بلکه با پرداخت رشوه به کشورهای مختلف آنها را در مواضع خود همراه می کند تا از میزان مخالفان خود بکاهد.
نانواکناری با بیان اینکه سیاست تروریست پروری مورد قبول افکار عمومی نیست، عنوان کرد: با وجود اینکه سیاست های عربستان محکوم است اما به دلایل مذهبی ما از این کشور مطالباتی داریم و باید شرایط را برای حضور حجاج ایرانی فراهم کند.
عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی در مجلس شورای اسلامی اظهار داشت: انتظار داریم وزارت امور خارجه فضا را برای اعزام حجاج به مکه را با رعایت شأن و منزلت ایرانی مهیا کند.