استاد حقوق بین الملل: مصوبه سنای آمریکا علیه ایران در راستای ناگزیرسازی شرکت ها و کشورها است

داتیکان: استاد حقوق بین الملل دانشگاه تهران، تحریم باید در یک سطح جهانی با رعایت حقوق بین المللی انجام شود در حالی که چنین اقداماتی از سوی آمریکا مبتنی بر حقوق داخلی و اراده سیاسی یک کشور است که در قالب اقدامات آسیب رسان به حاکمیت کشوری از مسیر اقتصادی عمل می کند.

یوسف مولایی در گفت و گو با خبرنگار سیاسی ایرنا، حقوق بشر، تروریسم، فعالیت های هسته ای و برنامه موشکی ایران را سرفصل هایی اختلافی بین ایران و آمریکا عنوان کرد که در این بین بحث فعالیت هسته ای با برجام تقریبا مسیری پیدا کرده است.

وی خاطرنشان کرد: اگر دولتی اقدامی علیه دولتی دیگر انجام دهد که مغایر با حقوق بین الملل باشد، کشور قربانی این حق را دارد به دلیل مسئولیت بین المللی دعوایی علیه آن کشور طرح کند، برای مثال تحریم هایی که آمریکا علیه کشورها اعمال می کند، کشورهای دیگر هم می توانند علیه آن تحریم هایی اعمال کنند.

این حقوقدان افزود: البته این اقدامات به گونه ای تنبیه است تا تحریم، چون تحریم هایی که در صحنه بین المللی شناخته شده است، اقداماتی است که شورای امنیت در چهارچوب فصل هفتم منشور ملل متحد انجام می دهد.

مولایی همچنین گفت: بر این اساس شورای امنیت اگر موضوعی را مغایر با صلح و امنیت بین المللی بداند، می تواند به نمایندگی از جامعه جهانی برای پیشگیری از بروز و جنگ اقداماتی انجام دهد.

وی خاطرنشان کرد:در واقع تحریم باید در یک سطح جهانی با رعایت حقوق بین المللی انجام شود در حالی که چنین اقداماتی از سوی آمریکا مبتنی بر حقوق داخلی و اراده سیاسی یک کشور است که در قالب اقدامات آسیب رسان به حاکمیت کشوری از مسیر اقتصادی عمل می کند.

این استاد دانشگاه درعین حال تحریم های فراسرزمینی را از جمله اقداماتی عنوان کرد که حقوقدانان مغایر با حقوق بین الملل می دانند واعتقاد دارند یک کشور نمی تواند برای برای دیگران تکلیفی ایجاد کند چرا که اصل حاکمیت سرزمینی برای این که کشوری در فراسوی مرزهای خود برای دیگران نتواند قاعده ای وضع کند، محدودیت هایی قائل شده است.

مولایی خاطرنشان کرد: آمریکا در چهارچوب حاکمیت خود، کشورها و شرکت ها را در موقعیتی قرار می دهد که برای رعایت منافع خودشان بین ایران و آمریکا یکی را انتخاب کنند. در اینجا بحث حقوقی نیست بحث ناگزیرسازی به لحاظ منابع قدرتی است که یک کشور برای خود دارد.

استاد حقوق بین الملل دانشگاه تهران اضافه کرد: بر این اساس اگر شرکت یا کشوری به هیچ وجه در آمریکا معامله و پروژه ای ندارد چنین قانونی شامل آن نمی شود.

مولایی در ادامه به تناقضات چنین قوانین فرامرزی با تعهدات برجامی آمریکا اشاره کرد و اظهار داشت: آمریکا در قبال برجام تعهداتی دارد و باید دید این تناقضات را چگونه حل می کند ولی به نظرمی رسد تحریم های اخیر تعهدات برجامی آمریکا را معاف خواهد کرد با این حال در بحث فاینانس ومباحث و عملیات مالی مشکلات وموانعی ایجاد می کند.

این استاد دانشگاه در خصوص نحوه پیگیری ایران از طریق راهکارهای پیش بینی شده در کمیسیون مشترک برجام گفت: ایران به هر حال این اقدامات را در کمیسیون مشترک مطرح می کند ولی این تحریم ها به نحوی طراحی شده که مستقیم به برجام بازنخواهد گشت چرا که آمریکایی ها به طورغیرمستقیم،کانال هایی که در سیستم بانکی شناسایی کرده اند را می بندند و شرکت ها را از معامله با ایران می ترسانند.

مولایی اضافه کرد: آمریکایی ها با تکیه بر ریزه کاری های معاملات بانکی و مالی و بدون این که متهم به نقض برجام شوند برنامه خود را عملیاتی می کنند.

این استاد حقوق بین الملل یادآور شد:برجام در قالب قطعنامه 2231 شورای امنیت صادر شده و نقض این قطعنامه برای آمریکایی ها هزینه دارد چرا که این امر مستلزم این است که قطعنامه ای مغایر با آن تصویب شود که چنین اتفاقی نخواهد افتاد.

مولایی با بیان این که دستگاه دیپلماسی در این زمینه به مکانیسم های حقوقی تکیه کرده است، خاطرنشان کرد:برجام قرارداد یا سندی دوجانبه نیست که فقط ایران و آمریکا متعهد به آن باشند ضمن این که شورای امنیت سازمان ملل هم قطعنامه صادرکرده بنابراین به لحاظ حقوقی و با اراده یک کشور مثل آمریکا این سند قابل نقض نیست.

وی گفت: آمریکا ممکن است سنگ هایی بیندازد وخروجی این اقدامات آن قدر موثر باشد که شرکت ها و کشورهای دیگردر معاملات مالی و اقتصادی با ایران ملاحظه کاری کنند.

استاد دانشگاه خاطرنشان کرد: برای این که آثار اقتصادی برجام برای ایران قابل لمس باشد آمریکایی ها باید اقدامات ایجابی انجام دهند اگر چنین اتفاقی نیفتد و شرکت ها و کشورهای دیگر اطمینان خاطری نداشته باشند در عمل ممکن است اتفاقی در اقتصاد ایران نیفتد.

کارشناس حقوق بین الملل اضافه کرد:ما انتظار داریم آمریکا به اروپایی ها و شرکت های خارجی اطمینان دهد که درچهارچوب توافق برجام آن اقداماتی که معلق شده به معنی واقعی معلق شده و فعال نخواهد شد و اینها مشمول جریمه نخواهد شد.

 سنای آمریکا پنج شنبه گذشته به متمم‌های طرح تحریم های جدید جمهوری اسلامی ایران موسوم به طرح «مقابله با اقدامات بی‌ثبات‌کننده ایران» رای داد.

این طرح در سه محور تحریم های موشک های بالستیک، تحریم های جدید تروریسم و اجرای تحریم تسلیحاتی طراحی شده است.

براساس این طرح، افراد مرتبط با برنامه موشک بالستیک ایران و کسانی که با آنها معامله دارند را هدف قرار می‌دهد.

همچنین برای نخستین بار، آمریکا تحریم‌هایی علیه سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران به اتهام حمایت از تروریسم اعمال می‌کند.

اگر این طرح قانون شود، تمامی افرادی که در فروش، تامین قطعه، تعمیر و انتقال تانک، خودروی زرهی، تسلیحات با کالیبر بالا، هواپیماهای جنگی، بالگردهای تهاجمی، کشتی، موشک و سامانه‌های موشکی به ایران، نقش‌آفرین باشند، تحریم می شود و دارایی آنها توقف می شود.

**تفاوت برجام با توافق پاریس

مولایی در پاسخ به این سوال که برجام چه تفاوتی با توافقی مثل توافقنامه پاریس دارد، اظهار کرد: این توافقنامه ضمانت اجرایی موثری ندارد ورود و خروج از آن داوطلبانه است و غیر از هزینه سیاسی تقریبا هیچ هزینه دیگری ندارد.

وی اضافه کرد: برجام فقط موافقتنامه دوجانبه نیست ضمن این که پشتوانه قطعنامه شورای امنیت را دارد و وقتی یکی طرفین این توافق را نقض می کند درواقع مقابل پنج کشور دیگر هم می ایستد و کنار کشیدن از آن هزینه بیشتری برای آمریکا دارد.

وی در عین حال گفت:در نهایت اگر آمریکا بخواهد برجام را زیر پا بگذارد ما باید به شورای امنیت مراجعه کنیم که آنجا هم تشریفات خاص خود را دارد.

استاد حقوق بین الملل دانشگاه تهران گفت:به نظر می رسد آمریکا درحال حاضر این اراده و آمادگی را ندارد که از برجام خارج شود ولی مشاهده می کنیم که با یک اعلامیه و اظهاریه از توافق پاریس خارج می شود.

مولایی خاطرنشان کرد: البته هرکشوری هرمعاهده بین المللی را می تواند نادیده بگیرد ونقض کند ولی هزینه آن را باید بدهد کشورها هزینه اقدامات خود را محاسبه می کنند و اگر بتوانند آن را بپردازند از هر معاهده ای هر چقدر هم محکم باشد، می توانند بیرون بیایند.

وی افزود:جامعه جهانی اقتدار حقوق داخلی را ندارد وماهیت آن شبه آنارشیستی است و در نهایت دولت ها درمحاسبه سود و زیان درباره آن تصمیم می گیرند نه اینکه حق وناحق کجاست.

**قرار گرفتن روسیه در مصوبه تحریمی به نفع ایران است

استاد دانشگاه تهران همچنین درمورد قرار گرفتن روسیه درمصوبه تحریمی سنای آمریکا گفت: این اقدام شاید به نفع ایران باشد چرا که به لحاظ سیاسی تهران و مسکو می توانند حوزه های مختلف برای همکاری تعریف کنند و راحت تر از تور این تحریم ها عبور کنند.

مولایی اضافه کرد: روس ها و اروپایی ها منافع اقتصادی مشترک دارند اگراین مصوبه بر منافع اقتصادی اروپا و روسیه تاثیرگذار باشد اروپایی ها ممکن است مقابل این مصوبه مقاومت کنند و از این لحاظ این اقدام را می توان به نفع ایران ارزیابی کرد.