کتاب نظام حقوقی فضای ماوراء جو(چالش ها و رهیافت ها)
داتیکان : گزیده ای از مقدمه کتاب : رسالت اصلی حقوق تنظیم روابط اجتماعی است و بر این اساس هر نظام حقوقی تابع واقعیت های اجتماعی جامعه خاص خویش است. لاجرم هر کشف و اختراع علمی و پیشرفت فناوری باید به علم کشیده شود و قانونمند گردد. هر نظام حقوقی باید قادر به قاعده سازی و تنظیم رفتار بازیگران محیطی خویش باشد. این امر در عرصه فضای ماوراء جو مستلزم فرایندی بسیار پیچیده است. زیرا هیچ یک از نظام های حقوقی کنونی به اندازه نظام حقوق حاکم بر فضا متاثر از تحولات فناورانه نیست. به همین دلیل تکیه بر قواعد عرفی و اصول کلی حقوق پاسخگوی نیازمندی این حوزه نیست. لذا با ایجاد قواعد خاص می توان مسائل پیچیده و منتوع صنعت فضایی را مرتفع ساخت و با تعمیم قوانین و مقررات موجود و ارائه تفسیری پویا از آن زمینه اجرای حاکمیت قانون را فراهم کند. در ابتدای دستیابی انسان به فضا اصول و قواعد حقوق فضا بیشتر بر توافقات دوجانبه مبتنی بود. اما رفته رفته جای خود را به اعلامیه ها و قطعنامه های بین المللی دادند و سبب شد در طول یک دهه، فرایند قاعده سازی رشد پر شتابی بگیرد و چندین سند حقوقی در ارتباط با فعالیت های دولت ها در فضای ماوراءجو و اجرام سماوی منعقد شود. با این وجود، سهم خواهی کشورهای در حال توسعه که عمدتاً فاقد قابلیت فنی و مالی بودند از یک سو و زیاده خواهی کشورهای فضایی از سوی دیگر باعث کارآیی این نظام حقوقی نو پا مورد تردید واقع شود. روند ها و رویکردها نشان می دهند در قرن 21 فناوری های فضایی توسعه بیشتری خواهند یافت. به رغم اذعان به وجود چالش های حقوقی متعدد در عرصه فضا، ارزیابی ها از وضعیت موجود نشان می دهد تحولات علمی و فناورانه منشا تحولاتی در زمینه مسئولیت بین المللی و ظهور مفاهیم و تعاریف جدید گردیده اند که با استفاده از تعمیم مقررات نظام های حقوقی به این حوزه می توان انتظار تحول در نظام حقوق فضا و همبستگی شاخه های مختلف حقوق بین الملل را داشت. به این ترتیب ایجاد ساختارهای نهادی و ساز و کارهایی جهت تنظیم روابط میان تابعان در چارچوبی معین ضروری است تا بتواند دعاوی احتمالی ناشی از نقض هنجارها یا اختلاف در تفسیرها را تصفیه نماید. که نظام حقوق فضا در این باره گاهی مقرراتش را تغییر داده است با وضع قواعد خاص یا از اصول حقوق بین الملل عم یا مقررات سایر عرصه ها مانند حقوق دریاها یا حقوق هوا بهره می گیرد.